Strona internetowa wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z witryny bez zmiany ustawiań przeglądarki, wyrażasz zgodę na stosowanie plików cookies zgodnie z naszą Polityką prywatności.

Akceptuję, nie pokazuj więcej

Choroba Hashimoto

Co to jest choroba Hashimoto i jakie są jej przyczyny?

Definicja i etiopatogeneza:

Przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy to niebolesne zapalenie tarczycy związane z przeciwciałami przeciwko tyreoperoksydazie (anty-TPO) i – bardzo często – przeciwko tyreoglobulinie (anty-Tg) oraz naciekami limfocytowymi w tarczycy, w którym dochodzi do powolnego rozwoju niedoczynności tarczycy. Główną rolę w patogenezie przypisuje się aktywności cytotoksycznych limfocytów T, odpowiedzialnych za niszczenie komórek pęcherzykowych tarczycy. Znacznie częściej występuje u kobiet. Zainicjowanie reakcji autoimmunologicznej zwykle dotyczy osób z predyspozycją genetyczną i jest zainicjowana przez czynniki środowiskowe.

Czynniki genetyczne, środowiskowe oraz inne wpływające na immunopatogenezę choroby Hashimoto:

Uważa się, że odpowiedni układ genów HLA, immunoregulatorowych czy odpowiedzialnych za funkcjonowanie tarczycy, decyduje w co najmniej 70% o zdolności organizmu do zapoczątkowania odpowiedzi zapalnej.

Pod wpływem czynników środowiskowych (nadmiar jodu, niedobór selenu , witaminy D3 lub innych) oraz przy obecności pozostałych predyspozycji (płeć żeńska, wiek, ciąże, infekcje wirusowe) dochodzi do zapoczątkowania patologicznej reakcji organizmu i pojawienia się przeciwciał przeciwko peroksydazie (anty-TPO) czy tyreoglobulinie. Udział czynników innych niż genetyczne oceniany jest na 20-30%.

Źródła

Jakie są objawy choroby Hashimoto?

Obraz kliniczny i przebieg naturalny:

Choroba może występować jako postać zanikowa, z prawidłową objętością tarczycy lub z wolem (niebolesne powiększenie i wzmożona spoistość gruczołu tarczowego). Wszystkie postaci choroby mogą przebiegać z subkliniczną lub jawną niedoczynnością tarczycy. Przebieg choroby jest przewlekły, wolno postępujący i zwykle dochodzi do trwałej niedoczynności tarczycy. Bardzo rzadko spotyka się zaostrzenia z nagłym powiększeniem i tkliwością tarczycy oraz ogólnymi objawami zapalenia (zwiększone stężenie CRP, przyśpieszony OB, rzadko gorączka). Mogą wówczas wystąpić objawy kliniczne nadczynności tarczycy (Hashitoxicosis, hyperthyreoiditis) spowodowane nadmiernym uwalnianiem HT z uszkodzonej tarczycy. Ustępują one samoistnie i rozwija się niedoczynność tarczycy.

Subkliniczna niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto:

Nie stwierdza się typowych objawów, ale mogą występować stany obniżonego nastroju, depresja, a w badaniach pomocniczych – zwiększone stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL w osoczu. Ryzyko rozwoju jawnej niedoczynności tarczycy jest 2-krotnie większe, jeżeli zwiększonemu stężeniu TSH towarzyszy zwiększone stężenie przeciwciał anty-TPO

Jawna niedoczynność tarczycy w przebiegu choroby Hashimoto: (podwyższone TSH z obniżonym poziomem hormonów tarczycy fT4 i fT3)

Źródła

Funkcja składników produktu Hashima Forte w diecie osób z chorobą Hashimoto

Selen

Rola Selenu w organizmie

Selen jest istotnym składnikiem co najmniej 25 białek odpowiedzialnych za likwidacje stresu oksydacyjnego i procesy autoimmunologiczne. Jednymi z nich są Peroksydazy glutationowe (GPX 1 -8). Chronią one komórki przed patologicznymi procesami utleniania wywołane przez nadtlenki powstające w trakcie procesów biochemicznych. Są kluczowe dla procesów detoksykacji. Kolejnym jest układ tioredoksyna - reduktaza tioredoksyny. Wiele szlaków biochemicznych, istotnych w takich procesach, jak: ochrona komórki przed stresem oksydacyjnym, proliferacja, czy też metabolizm selenu, przebiega z udziałem tego układu. Układ ten bierze także udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Niskie stężenie selenu jest związane z zwiększonym ryzykiem śmiertelności, pogorszenia sprawności układu immunologicznego. Wysokie stężenie selenu, redukuje ryzyko chorób autoimmunologicznych. Selen wspomaga prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, wzmacnia włosy i paznokcie, oraz wpływa na zdrowy wygląd skóry.

Źródła

Selen a choroba Hashimoto

Komórki tarczycy zawierają więcej selenu niż inne komórki organizmu. Peroksydaza glutationowa chroni komórki tarczycy przed stresem oksydacyjnym. Niski poziom selenu jest związany z pogorszeniem odpowiedzi immunologicznej.

Uważa się, że łagodny niedobór selenu może promować wystąpienie choroby autoimmunologicznej tarczycy. W chorobie Hashimoto pojawienie się przeciwciał przeciwko peroksydazie glutationowej (anty-TPO) zwykle wyprzedza na wiele lat rozwój niedoczynności tarczycy. Pojawienie się ich wysokiego stężenia wiąże się ze zmianami w poziomie TSH. Obniżenie przez zastosowanie selenu poziomu przeciwciał powinno zwalniać progresję choroby i jej nasilenie.

Najmocniejszych dowodów na możliwy udział niedoboru selenu w rozwoju choroby Hashimoto dostarczyły badania opublikowane w 2015 roku w Clin Endocrinol Metab:

Badanie przeprowadzono na grupie 6100 pacjentów, z dwóch różnych rejonów kraju, charakteryzującym się małym I dużym spożyciem selenu. W grupie niskiego spożycia selenu średnie stężenie tego pierwiastka w surowicy wynosiło 57,4 µg/L, a w grupie ze znacznym spożyciem selenu kształtowało się na poziomie 103,6 µg/L. Stwierdzono jednoznacznie, że poziom selenu w surowicy wpływa na częstość rozwoju choroby Hashimoto.

U pacjentów z poziomem selenu poniżej 57 µg/L, w porównaniu do grupy ze stężeniem selenu powyżej 103 µg/L, częstość występowania niedoczynności tarczycy była dwukrotnie wyższa, a choroba Hashimoto występowała o 36% częściej. Powyższą zależność obserwowano u pacjentów ze stężeniem selenu do 69 µg/L.

Źródła

Korzyści z suplementacji selenu

Na korzyści z suplementacji selenu wskazują liczne badania kliniczne.

W badaniu Gartnera i wsp. z 2002 roku stwierdzono, że nawet mały niedobór selenu może wpływać na ryzyko rozwoju choroby autoimmunologicznej tarczycy. W zaślepionym badaniu wzięło udział 70 pacjentek z chorobą Hashimoto i poziomem przeciwciał anty TPO powyżej 350IU/ml. Pacjentki zostały podzielone losowo na 2 grupy po 36 osób. W grupie badanej pacjentki stosowały 200 mikrogramów selenu, druga grupa otrzymała placebo na okres 3 miesięcy.

W grupie otrzymującej selen poziom przeciwciał obniżył się o 63% w stosunku do braku reakcji w grupie z placebo. Dodatkowo stwierdzono, że u pacjentek z poziomem przeciwciał > 1200 UI/ml, redukcja po stosowaniu selenu wynosiła 40% w stosunku do grupy kontrolnej, gdzie obserwowano dodatkowy wzrost przeciwciał o 10%.

U 25% pacjentek zażywających selen stwierdzono statystycznie istotny spadek przeciwciał do wartości prawidłowych (p < 0,01) z normalizacją obrazu tarczycy w badaniu USG. W podsumowaniu autorzy wskazywali, że stosowanie selenu przez minimum 3 miesiące może wpłynąć na przebieg choroby Hashimoto, szczególnie u pacjentów z wyjściowo wysokim stężeniem przeciwciał anty-TPO.

W kolejny badaniu opublikowanym w Eur. J Endocrionology w 2003 roku przebadano 65 pacjentów z chorobą Hashimoto. Połowa pacjentów otrzymywała 200 mikrogramów selenometioniny plus L-Thyroksyne, druga grupa tylko preparaty T4. Okres badania wynosił 6 miesięcy. Wyjściowe stężenie selenu w surowicy wynosiło 75+/-6 µg/l. Zastosowanie l-l-selenomethioniny spowodowało spadek poziomu przeciwciał anty-TPO o 46% po 3 miesiącach i o 55,5% po 6 miesiącach. Obserwowano średnio spadek poziomu przeciwciał o około 500 IU/ml ( p< 0,005 ). Stężenie selenu podniosło się z poziomu 79 mikrograma/l do poziomu 97 ug/l. W podsumowaniu autorzy wskazywali na ważny efekt l-l-selenomethioniny podanej razem z L-Thyroksyna w przebiegu choroby Hashimoto.

Istotnych danych klinicznych dostarczyła również praca badaczy tureckich opublikowana w 2006 roku w Journal of Endocrinology.

W badaniu tym przez 9 miesięcy stosowano 2 różne dawki l-l-selenomethioniny: 100 lub 200 mikrogramów. 88 pacjentów podzielono na 2 grupy. Wszyscy pacjenci otrzymywali hormony tarczycy w dawce umożliwiającej utrzymanie poziomu TSH poniżej 2mIU/l.

Grupa pierwsza (48 pacjentów, poziom przeciwciał anty-TPO: 803.9 +/- 483.8 IU/ml) otrzymała dodatkowo l-selenomethioninę w dawce 200 µg przez 3 miesiące , doustnie, a grupa druga(n = 40, średnie stężenie anty-TPO = 770.3 +/- 406.2 IU/m) otrzymała placebo. Po 3 miesiącach, u połowy pacjentów zmniejszono dawkę l-l-selenomethioniny do 100 µg.

Wyniki potwierdziły skuteczność wyższej dawki l-selenomethioniny. W tej grupie (stale zażywającej 200ug) zaobserwowano 26% spadek przeciwciał, podczas gdy u pacjentów zażywających mniejsze dawki nie obserwowano tego efektu. W podsumowaniu autorzy podkreślają konieczność suplementacji większymi dawkami selenu (200 µg l-selenomethioniny), celem aktywacji peroksydazy glutationowej.

W kolejnych 2 badaniach z 2008 i 2014 roku stosowano selen w postaci nieorganicznej. W obu tych badaniach nie obserwowano wpływu suplementacji selenem nieorganicznym na poziom przeciwciał anty-TPO.

Badania te potwierdzają znaczenie różnych form podawania selenu na aktywność białek selenowych w organizmie. Uznano, że formy nieorganiczne soli selenu mają mniejszy wpływ niż formy organiczne takie jak l-selenomethionina.

L-selenomethionina podnosi stężenie selenu w surowicy u ludzi z optymalnym lub prawidłowym stężeniem tego pierwiastka zwiększając aktywność peroksydazy glutationowej. Formy nieorganiczne niestety mają niewielki efekt u osób z obniżonym stężeniem selenu. Co więcej preparaty l-selenomethioniny wykazują prawie dwukrotnie lepszą biodostępność oraz wpływ na selenoproteinę P i peroksydazę glutationową.

Innej obserwacji dostarczyło badanie przeprowadzone 2007 roku. Badacze stosowali L-selenomethioninę w dawce 200 µg u 80 kobiet przez okres 6-12 miesięcy. Po 6 miesiącach połowa pacjentów zaprzestała terapii, pozostałe 40 kobiet kontynuowała suplementację.

Po każdych kolejnych 3 miesiącach stosowania dawki 200µg obserwowano stopniowy spadek poziomu przeciwciał anty-TPO: 5,6% po 3 miesiącach, 9,9% po 6 miesiącach, oraz 21% po 1 roku leczenia. W grupie, która zaprzestała terapii po 6 miesiącach obserwowano wzrost poziomu przeciwciał o 4,8%.

Badanie to wskazuje na konieczność dłuższej suplementacji L-selenomethioniną, a korzyści terapeutyczne mogą być obserwowane nawet po roku stosowania preparatu zawierającego selen.

Podsumowanie korzyści płynących z terapii l-selenomethionią zawarto w pracy Toulisa z 2010 roku. Po analizie dostępnych badań stwierdził on, że poziom przeciwciał ulega obniżeniu już po 3 miesiącach (4 badania), a ich spadkowi towarzyszy poprawa ogólnego stanu zdrowia, oraz nastroju (3 badania). Warto podkreślić, że wpływ suplementacji selenu na nastrój jest dobrze udokumentowany. Korzystny efekt nie dotyczy tylko pacjentek z chorobą Hashimoto, ale także z innymi schorzeniami.

Źródła

Suplementacja selenu, a poziom jego stężenia w surowicy

W badaniu duńskim z 2014 roku podaż selenu w dawce 200 µg powodowało wzrost poziomu selenu w surowicy z 73 µg/L do 96 µg/L w ciągu 3 miesięcy i do poziomu 95 µg/L w ciągu 6 miesięcy, a następnie obserwowano stały jego poziom.

U ludzi u których wyjściowy poziom selenu przekracza ≥122 µg/L, suplementację należy stosować ostrożnie. Natomiast zwiększenie stężenia selenu w surowicy od 130 to 150 µg/L może wiązać się z korzyściami zdrowotnymi bez istotnego ryzyka dla ich zdrowia.

Źródła

Bezpieczeństwo terapii

Terapia z zastosowaniem preparatów selenu nie wiąże się z istotnymi powikłaniami i jest dobrze tolerowana przez pacjentów, nawet przez wiele lat. Dowodów na to stwierdzenie dostarczyły duże badania kliniczne z zastosowaniem l-selenomethioniny.

W badaniu Reida i wsp. przeprowadzono analizę bezpieczeństwa stosowania bardzo dużych dawek selenu zawartych w drożdżach (główny składnik to l-selenomethionina):24 pacjentom z rakiem gruczołu krokowego podawano przez okres 12 miesięcy od 1600 do 3200 mg selenowych drożdży. Średnie stężenie selenu w surowicy wynosiło od 492.2 ng/ml dla dawki 1600mg do 639.7 ng/ml dla 3200 mg/dobę. Wyniki badań laboratoryjnych i morfologii nie odbiegały od normy. Nie obserwowano istotnych działań niepożądanych.

W badaniu NPC trial, stosowano 200 mikrogramów selenu w drożdżach (głównie l-selenomethionina) u 1312 pacjentów z rakiem skóry przez 7,4 lat. Stwierdzono spadek nowych przypadków raka, szczególnie raka płuc, jelita grubego i prostaty ze zmniejszeniem śmiertelności całkowitej z powodu nowotworów. Nie obserwowano istotnych działań niepożądanych selenu

W badaniu SELECT study, stosowano selenomethioninę u 16 000 osób przez 5,5 roku. Nie stwierdzono wpływu selenu na ogólną śmiertelność. Obserwowano jedynie nieistotne statystycznie zwiększenie ryzyka rozwoju cukrzycy u pacjentów z wyjściowym wyższym stężeniem selenu w surowicy. Wzrost ryzyka rozwoju cukrzycy nie był związany z podawaniem l-selenomethioniny lecz z poziomem selenu w surowicy. Jeżeli stężenie tego pierwiastka przekracza 130 ng/ml nieznacznie wzrasta ryzyko insulinooporności (o 9%)

W niewielkiego odsetka pacjentów zaobserwowano łagodne działania niepożądane takie jak:, nieprzyjemny zapach z ust (o 17%). Uczucie osłabienia w stopniu łagodnym obserwowano u 9% pacjentów, podczas gdy częstość zmęczenia w stopniu umiarkowanym i ciężkim była obniżone o 13%. Podobnie zwiększenie łagodnych nudności obserwowano u 19%, podczas gdy nie obserwowano wystąpienia tych dolegliwości w stopniu umiarkowanym.

W podsumowaniu autorzy ocenili, że stosowana terapia nie ma istotnych poważnych działań niepożądanych.

Źródła

Witamina D3

Istnieją przekonywujące dowody naukowe wskazujące na udział witaminy D3 w patogenezie choroby Hashimoto. Liczne badania kliniczne wskazują na jej znaczny niedobór u pacjentów z chorobą Hashimoto. Stosowanie witaminy D3 może wpłynąć pozytywnie na przebieg choroby Hashimoto, poprzez wpływ na aktywność układu immunologicznego oraz poziom przeciwciał anty-TPO.

Większość komórek zapalnych takich jak makrofagi, komórki dendrytyczne, monocyty, limfocyty T i B posiadają enzymy aktywowany przez witaminę D (CYP27B1 ) oraz receptor dla tej witaminy - vitamin D receptor (VDR). Aktywna forma witaminy łączy się z receptorem i moduluje aktywność układu odpornościowego. Witamina D3 bezpośrednio reguluje aktywność limfocytów T poprzez hamowanie proliferacji limfocytów Th1 i stymulację limfocytów supresorowych Th2. Dodatkowo hamuje produkcję cytokin prozapalnych oraz zwiększa produkcję interleukiny-4 i TGF przez limfocyty Th2.

Metaanaliza 20 badań wykonanych w chorobach autoimmunologicznych tarczycy potwierdziła obniżony poziom witaminy D w surowicy pacjentem z chorobą Hashimoto w stosunku do grupy kontrolnej. W badaniu wzięło udział 3600 kobiet. Stwierdzono znaczne, o 113% niższe stężenie witaminy D3 w stosunku do grupy kontrolnej.

Podobnych wyników dostarczyła praca badaczy koreańskich przeprowadzona u 6685 kobiet.

Stężenie aktywnej formy witaminy D w surowicy krwi u kobiet z podwyższonym poziomem przeciwciał anty-TPO, było statystycznie niższe. Częstość występowania przeciwciał antyTPO korelowała ze stopniem obniżonego poziomu witaminy D3. Przy stężeniu witaminy D3 w surowicy poniżej 10 ng/mL, częstość występowania przeciwciał wynosiła 21.2%, a przy stężeniu witaminy D3 od 10 to 30 ng/ml, anty-TPO pojawiały się u 15.5% pacjentek.

Kolejnych dowodów na udział witaminy D3 w rozwój choroby Hashimoto dostarczyły badania greckie.

W próbie klinicznej wzięło udział 218 pacjentów z rozpoznaną chorobą Hashimoto. U 85 % pacjentów stwierdzono niedobór witaminy D3 (poziom w surowicy poniżej 30 ng/ml). Poziom przeciwciał anty-TPO u pacjentów z niskim stężeniem witaminy D3 był ponad dwukrotnie wyższy (364 ± 181IU/ml versus 115.8 ± 37.1IU/ml, P < 0.0001) niż w grupie z prawidłowym poziomem witaminy. Następnie włączono do terapii preparat witaminy D3 w dawce od 1200 do 4000 j/dobę przez 4 miesiące. Jej zastosowanie obniżyło poziom przeciwciał antyTPO o 20%.

Ciekawych obserwacji dostarczyła praca Bozkurta i wsp. z 2013 roku. W badaniu tym przeanalizowano poziom witaminy D3 u 360 pacjentów z chorobą Hashimoto. U każdego pacjenta wykonano oznaczenie poziomu D3 w surowicy, anty-TPO, anty-TG oraz wykonano badanie USG tarczycy.

Stwierdzono w grupie z chorobą Hashimoto bardzo niski poziom witaminy D3 (11.4 ± 5.2 ng/Ml) w porównaniu do grupy ze świeżo zdiagnozowaną chorobą Hashimoto (13.1 ± 5.9 ng/mL, P = .002) oraz grupy zdrowej (15.4 ± 6.8 ng/mL, P<.001). Co więcej im niższy obserwowano poziom D3 tym większy był przyrost przeciwciał antyTPO ( r = -0.361, P<.001) oraz anty-TG (r = -0.335, P<.001) oraz objętość tarczycy.

W polskich badaniach również obserwowano związek pomiędzy witaminą D3 a chorobą Hashimoto. Badaniu poddano 62 pacjentów. W porównaniu do osób zdrowych stwierdzono znacznie obniżony poziom witaminy D3 (20.09 nmol/L) w stosunku do ludzi zdrowych (30.31 nmol/L).

W 2017 roku ukazała się praca tureckich badaczy dotycząca zastosowania dużych dawek witaminy D3 u pacjentów z chorobą Hashimoto. Poziomy witaminy D3 w tej populacji były niższy niż u zdrowych (9.37 ± 0.69 ng/mL vs 11.95 ± 1.01 ng/mL, p < 0.05). W terapii zastosowano duże dawki witaminy D3 przez okres 2 miesięcy. W wyniku terapii uzyskano znaczące obniżenie poziomu przeciwciał anty-TPO oraz podwyższenie dobrego cholesterolu HDL.

Źródła

Witamina B1

Tiamina odgrywa istotną rolę w przemianach węglowodanów oraz w metabolizmie tkanki nerwowej.

Badania kliniczne wskazują na możliwy związek pomiędzy niedoborem witaminy B1 a uczuciem zmęczenia obserwowanym w chorobach autoimmunologicznych. Stosowanie witaminy B1 zmniejsza uczucie zmęczenia towarzyszące chorobie Hashimoto.

Źródła

Cynk

Cynk jest jednym z niezbędnych mikroelementów. Jest obecny w centrach aktywnych wielu (około 200) enzymów uczestniczących w różnych procesach, w tym w przemianach metabolicznych. Ponadto wiele czynników transkrypcyjnych, białek regulatorowych i innych typów białek wiążących DNA zawiera tzw. palce cynkowe. W związku z tym cynk ma wpływ na wszystkie podstawowe procesy życiowe. Cynk wzmacnia włosy i paznokcie, wpływa na zdrowy wygląd skóry i pomaga w utrzymaniu prawidłowej płodności.

Cynk jest niezbędnym elementem w katalitycznej aktywności kilku enzymów biorących udział w metabolizmie hormonów. Efekty cynku na hormony tarczycy dotyczą zarówno syntezy jak też ich działania. Wpływa na czynniki transkrypcyjne regulujące ekspresję genów w tarczycy. Stężenie cynku w surowicy wpływa na stężenie fT3- postaci aktywnej hormonów tarczycy.

W przypadku deficytu cynku stwierdza się prawidłowe stężenia fT4 z obniżeniem poziomu fT3 nawet o 30 %. W tym przypadku ulega zmniejszeniu aktywność enzymów odpowiedzialnych za konwersję fT4 do fT3. Na podstawie wyników badań uznaje się iż zastosowanie cynku u pacjentów z chorobą Hashimoto zwiększa poziom hormonów tarczycy, szczególnie fT3.

Źródła

Bezpłatny E-book

W e-booku znajdziesz proste i szybkie w przygotowaniu przepisy dla osób z chorobą Hashimoto. Przekonaj się, że zdrowa dieta nie musi być nudna!

Pobierz